درمان و دارو

ما ایرانی ها سالهاست به شیوه مادران و پدران خود استفاده از گیاهان با خاصیت دارویی و شفابخش را گاه با مجوز پزشک و  گاهی نیز بر اساس تجربه، آموخته ایم و به کار می گیریم. امروزه با شناخت بیشتر از خواص و اثرات گیاهان، محصولات متنوعی تولید میشوند. یکی از با ارزشترین این گیاهان آویشن است. 
ذکر این نکته نیز ضروری است که هر چند گیاه آویشن و فرآورده های تولید شده از این گیاه غالباً در دسته بندی محصولات OTC قرار دارند و برای تهیه آنها نیازی به نسخه پزشک نیست ولی بهره جستن از مشاوره پزشکان مطلع شما را در دستیابی به نتیجه سریعتر یاری خواهد کرد.

تاریخچه آویشن

- آویشن در زبان سمبلیک موسوم به "زبان گلها" به عنوان نماد شجاعت و پایداری در عشق، نوآوری، تحرک و مقاومت بدنی شناخته شده است.

- گیاه آویشن به دلیل خواص متعدد آن در نزد زرتشتیان از جایگاه مقدسی برخوردار است و از این رو در ایران باستان بسیار مورد توجه بوده است.

- نام علمی این گیاه Thymus از ریشه یونانی thumon گرفته شده که به معنی "پیشکش (که در آتش میریختند)" و یا "عطر" است. دلیل آن بوی معطری است که هنگام سوزاندن از این گیاه ساطع میشود و یونیان باستان آن را در معابد و خانه های مجلل خود میسوزاندند و بر این باور بودند که این گیاه باعث افزایش شجاعت می شود. 

- رومیان باستان از گیاه آویشن برای مصارف بهداشتی استفاده میکردند و اعتقاد داشتند که خواص این گیاه موجب حفظ جوانی میشود. از این رو عطر این گیاه را در منازل خود میپاشیدند و علاوه بر آن در خوراکیهایی نظیر پنیر و نوشیدنیها از آن استفاده میکردند. 

- در اروپا، در قرون وسطی در جنگهای صلیبی، نماد آویشن را روی لباس شوالیه ها میدوختند تا باعث افزایش شجاعت آنان شود. 

- همچنین این گیاه را در بالش تخت خوابها میریختند تا عطر آن باعث افزایش کیفیت خواب و دوری کابوس و مالیخولیا شود. 

انواع آویشن

گیاه آویشن از خانواده نعنائیان است و بیش از 300 گونه دارد. در ایران دهها گونه از این گیاه بطور وحشی میروید که عمده ترین آن معروف به آویشن شیراز و آویشن کرمان است. نوع زراعی این گیاه با نام آویشن باغی شناخته شده است که برای اولین بار در ایران در سال 1373 توسط زنده یاد مرحوم پروفسور رضا امید بیگی کشت شد.

مصارف آویشن

این گیاه دارویی و معطر به دلیل تنوع مصرف آن کاربردهایی چون ادویه، دارو و مصارف بهداشتی دارد.لازم به توضیح است که گیاهان دارویی معمولاً به دلیل برخورداری از انواع مواد موثره، حاوی چندین خاصیت درمانی هستند. برای مثال گیاه آویشن حاوی روغن های فرار، ماده تلخ، مواد صابونی، تری ترپن ها، فلاونوئیدها و تاننها است و از همین رو خواص متعددی را شامل میشود. 

آویشن گیاه ادویه ای

- خانم های خانه دار معمولاً از آویشن برای طعم دادن به سالاد استفاده میکنند.

- پودر گیاه آویشن معمولاً بر روی پیتزا و کباب نیز استفاده میشود و علاوه بر این که غذا را معطر میسازد، گوشت را نرم و هضم آن را تسهیل میکند تا جاییکه در بسیاری از غذاهای کشورهای جنوب اروپا گیاه آویشن از ادویه های اصلی و رایج محسوب میشود. 

- مصرف افشره این گیاه به عنوان طعم دهندهی دوغ بسیار رایج است و در حال حاضر بسیاری از تولید کنندگان دوغ در کشور از افشره این گیاه به عنوان طعم دهنده و نگه دارنده استفاده میکنند.

- شما میتوانید از افشره آویشن برای تهیه دوغ خانگی معطر استفاده کنید. برای این منظور کافی است 5 الی 10 قطره را برای یک پارچ دوغ استفاده کنید. به منظور دستیابی به طعم مناسبتر توصیه میشود از افشره نعناع به میزان 3 تا 5 قطره و افشره پونه سنبله ای به میزان 10 تا 20 قطره در هر پارچ دوغ در کنار آویشن استفاده کنید تا به طعم دلخواه خود برسید.

- همچنین میتوانید با افزودن 3 تا 4 قطره از این افشره در سس سالاد، نه تنها از طعم خاص این گیاه بهره مند شوید بلکه از تمام خواص دارویی آن نیز استفاده کنید. 

- یکی دیگر از استفاده های آویشن، افزودن 2 تا 3 قطره از افشره آن در یک لیوان آب ولرم برای تسکین سرفه و تسکین علائم سرماخوردگی است. به خصوص با توجه به این که این فرآورده فاقد هر گونه مواد افزودنی از جمله شکر بوده، مصرف آن برای تسکین سرفه مبتلایان به دیابت توصیه می شود .

خواص دارویی آویشن

- گیاه آویشن به عنوان گیاه منتخب سازمان بهداشت جهانی WHO بوده و اثراتی چون خلط آور، ضد سرفه، ضد برونشیت و ضد اختلالات دستگاه گوارش برای آن ذکر شده است . 

- شما میتوانید براحتی دمنوش این گیاه را دقیقاً مانند چای، در منزل تهیه کنید. 

- دم کرده گیاه آویشن آرامبخش، خلط آور و آنتی سپتیک مناسبی است برای عفونتهای عمقی سینه که با خلط غلیظ و زرد رنگ مشخص میشوند . 

- برای تقویت خاصیت ضد عفونی کنندگی دستگاه گوارش میتوانید دمنوش آن را به همراه رزماری و مریم گلی و بابونه استفاده کنید. 

- دم کرده آویشن میتواند به عنوان دهان شویه نیز مصرف شود و علاوه بر آن، موجب بهبود گلو درد هم میشود.

- در کشورهای اروپایی آب نباتهایی با طعم آویشن برای تسکین سرفه و ضد عفونی سینه رایج است. 

- استفاده از افشره آویشن همزمان با "بخوراکالیپتوس" باعث بهبود سینوزیت میشود. 

- آویشن به هضم غذاهای سنگین کمک میکند و علاوه بر آن مقوی کبد است. 

- خواص این گیاه در تصفیه کبد به حدی است که در " گیاه درمانی" از آن برای کمک به افراد تحت شیمی درمانی استفاده میشود تا آثار سوء شیمی درمانی روی کبد تا حدی خنثی شود. 

آویشن و ماساژ درمانی

- برای التیام عفونتهای ریه 10 قطره از افشره آویشن را در 20 میلی لیتر روغن بادام یا آفتاب گردان حل کرده و روی سینه بمالید. 

- همچنین برای التیام دردهای روماتیسمی یا کوفتگی و کشیدگی عضلات کافی است 10 قطره از افشره آویشن را به همراه 10 قطره افشره اسطوخودوس در 25 میلی لیتر روغن بادام یا آفتاب گردان اضافه کرده و در محل درد ماساژ دهید. 

احتیاط

- افشره آویشن ممکن است محرک انقباض رحم باشد لذا بهتر است در دوران بارداری از مصرف آن اجتناب شود. 

- از دیگر خواص آویشن خاصیت ضد عفونی کنندگی (آنتی سپتیک)، ضد باکتریایی و ضد قارچی این گیاه است که در روغن های فرار (اسانس) این گیاه موجود است تا جاییکه گفته میشود هیچ باکتری توان مقاومت در برابر آن را ندارد.

داروهای تولید شده از آویشن

در تمام کشورهای جهان از آویشن داروهای متنوعی ساخته شده است. در کشور ما نیز شربتهای آویشن توسط تعداد زیادی از لابراتوارهای داروسازی کشور فرموله و به بازار عرضه شده اند. 

آویشن در فرآورده های بهداشتی

- خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچی عصاره آویشن موجب شده که از این گیاه در فرمولاسیون انواع فرآورده های بهداشتی استفاده شود. 

- یکی از مهمترین کاربردهای آن استفاده در تونیک مو است. 

- همچنین از عصاره آویشن در شامپوهای مختلف نیز استفاده میشود. 

- اسانس گیاه آویشن به دلیل خواص آنتی باکتریال در فرمولاسیون خمیر دندان و دهان شویه نیز استفاده می شود. 

منبع : زردباند